«فرهنگ قرآن» معجم معنایی معارف و مفاهیم قرآن کریم به حساب می‌آید که به شیوه‌های نو و بی‌نظیر و به صورت الفبایی‌ ـ موضوعی سامان یافته است. فرهنگ قرآن، در بردارنده هزاران موضوع قرآنی است که علاوه بر نقش اطلاع‌رسانی در حوزه معارف قرآن، خود نوعی تفسیر موضوعی است.
کتاب «فرهنگ قرآن» (جلد نخست) نوشته آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و با همکاری جمعی از محققان مرکز فرهنگ و معارف قرآن از سوی موسسه بوستان کتاب به چاپ پنجم رسید.

به گزارش خبرآنلاین، «فرهنگ قرآن» معجم معنایی معارف و مفاهیم قرآن کریم به حساب می‌آید که به شیوه‌های نو و بی‌نظیر و به صورت الفبایی‌ ـ موضوعی سامان یافته است. فرهنگ قرآن، در بردارنده هزاران موضوع قرآنی است که علاوه بر نقش اطلاع‌رسانی در حوزه معارف قرآن، خود نوعی تفسیر موضوعی است.

ناشر در توضیح این مجموعه می گوید: اثر پربرگ «فرهنگ قرآن» کلید راهیابی آسان قرآن‌پژوهان به موضوعات و مفاهیم قرآن کریم است. سنگ نخست این بنای رفیع به همت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نهاده شد. وی در پس این اندیشه و باور که چینش آیات، در ذیل واژگان قرآنی ما را به همه معارف قرآن رهنمون نمی‌سازد، طرحی نو در افکندند. در این طرح، کاخی سر بر آورد که بسی بلندتر از معجم‌های لفظی قرآن است، زیرا با نگاهی فراگیر، آیات به صورت روشمند در ذیل موضوعات طبقه‌بندی شده است.

فراهم آوردن چنین معجمی که بسیار فراتر از معجم‌های لفظی است و به صورت جامع و آسان، اطلاعات و آموزه‌های قرآنی در هر موضوع را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد، کاری بس دشوار، ظریف و نیازمند تبیین قواعد و اصولی است تا انتخاب مدخل، (موضوع) برداشت‌ها، و طبقه‌بندی به صورت هماهنگ انجام شود.

هاشمی رفسنجانی خود در خصوص اصول و ضوابط برداشت از آیات در این فرهنگ می گوید: در برداشت‌ها از روایات، شان نزول و روایات تفسیری نیز استفاده شده است، البته مشروط به آنکه با مبانی شناخته شده دینی سازگاری داشته باشد.
همچنین در برداشت‌ها مبنا بر این بوده که ظاهر کلمات قرآن بر اساس فهم عرف، دارای حجیت و قابل استناد است. دعوت قرآن از مردم برای اندیشه‌ورزی در آیه‌های خود و توصیه به آنان برای عمل به مفاد آنها، همچنین روایاتی که مسلمانان را به مراجعه به قرآن و سنجش روایات بر اساس آیات دعوت می‌کند، دلیل گویایی بر این مبناست.
بعلاوه اینکه به سیاق آیات در برداشت‌ها توجه شده است. برداشت‌ها در این مجموعه بر اساس قرائت مشهور، یعنی روایت «حفص از عاصم» است.

شایان ذکر است در این فرهنگ ارزشمند، مدخل‌ها در این مجموعه به صورت الفبایی تنظیم شده است. در ذیل مدخل‌ها سرفصل‌های اصلی و عناوین فرعی ذیل آن نیز به روش الفبایی طبقه‌بندی شده است. در بسیاری از موارد، عناوین فرعی در ردیف سرفصل‌های اصلی، در جایگاه الفبایی خود آمده و ارجاع شده است؛ مثلا «آب و آبادانی» گرچه فرعی «نقش آب» است، ولی به دلیل اهمیت، در جایگاه الفبایی خود آمده و به «نقش آب» ارجاع شده است.
در ذیل برخی از مدخل‌های عام، مانند «آشامیدنی‌ها» و «اخلاق» که خود، مشتمل بر مدخل‌های متعددی است، فقط به ارائه اطلاعات کلی مدخل‌های مربوط پرداخته شده و مباحث مربوط به مصادیق و مدخل‌های ریز به مدخل‌های مربوط ارجاع شده است، مثلا اطلاعات آب، شراب، و ... در آشامیدنی‌ها نیامده، چنانکه اطلاعات دروغ، غیبت، و ... در «اخلاق» نیامده است، بلکه به جایگاه الفبایی خود ارجاع شده است...»

جلد نخست فرهنگ قرآن با کلمه «آب» آغاز و با کلمه «آیین» به پایان می‌رسد. چاپ پنجم کتاب «فرهنگ قرآن» در 564 صفحه و بهای 11هزار تومان راهی بازار نشر شده است.